نرمی غضروف زانو که با نامهای دیگری مانند کندرومالاسی، PFPS و … نیز شناخته میشود از رایجترین دردهای مفصل زانو محسوب میشود که بیشتر در زنان و در سنین پایین بین 15 تا 35 سالگی شایع است لذا دختران جوان شانس بیشتری برای ابتلا به این عارضه دارند. زانو متشکل از سه استخوان بنام استخوان فمور یا ران، استخوان ساق یا تیبیا و کشکک یا پتلا است. استخوان کشکک در فرو رفتگی استخوان ران جای گرفته و به سمت بالا، پایین، چپ و راست اجازه حرکت دارد.
استخوان کشکک بزرگترین استخوان داخل تاندونی در بدن است و با وجود اندازه کوچک اهمیت بسزایی در عملکرد طبیعی مفصل زانو دارد. وجود این استخوان کوچک سبب میشود که عضله چهار سر رانی با تعداد فیبرهای کمتری منقبض شود. در واقع کشکک میتواند به عنوان یک اهرم عمل کرده و عملکرد عضله چهار سر رانی را بهبود ببخشد.
خود استخوان کشکک هم دارای حرکات متعددی است که وجود این حرکات موجب تنظیم عملکرد مفصل زانو میشود. محل قرارگیری کشکک و بازی این استخوان در درجات مختلف حرکت مفصل زانو با اعمال تغییر در مسیر کشش عضلات نقش مهمی در بیومکانیک زانو دارد. از طرفی حرکات بیش از حد کشکک بوسیله اتصالات تاندونی و عضلانی کنترل میشود. در حالت عادی با انقباض عضله چهار سر، کشکک مقدار کمی به سمت خارج متمایل میشود.
البته این انحراف در یک زانوی سالم کنترل شده و از لغزش بیش از حد کشکک به سمت خارج جلوگیری میشود. اگر بنا به هر دلیلی لغزش کشکک کنترل نشود، بخشهایی از آن که دارای غضروف ضعیف تر و نازکتری هستند به استخوان ران ساییده شده و به مرور زمان موجب تضعیف غضروف و لذا ایجاد درد در مفصل زانو میشوند.
پس نرمی غضروف زانو در اثر اختلال مکانیکی استخوان کشکک رخ میدهد، این موضوع اهمیت درمان فیزیوتراپی را نشان میدهد، یک متخصص فیزیوتراپی با ایجاد تغییرات مکانیکی که به مفصل زانو وارد میکند میتواند راستای زانو را اصلاح کرده و عارضه را درمان کند. به همین علت مصرف داروهای مسکن به تنهایی نمیتوانند تغییری در رفع مشکل مکانیکی استخوان کشکک ایجاد کنند و لذا یک راهکار درمانی محسوب نمیشوند!
دختران جوان شانس بیشتری برای ابتلا به این عارضه دارند
علل ایجاد کندرومالاسی
در حین حرکات مختلف مفصلی غضروف در بین کشکک و استخوان ران فشرده میشود، این فشردگی وقتی افزایش می یابد که پای فرد دچار بد شکلی باشد. مشکلاتی همچون صافی کف پا، زانوی ضربدری، زاویه غیر عادی در مفصل لگن بیمار، سفتی در عضلات پیرامون ران و ساق مانند اسپاسم عضلانی، نیز میتوانند زمینه ساز انحراف بیشتر کشکک شوند. وارد آمدن برخی ضربات خفیف به مفصل که به ظاهر بی اهمیت به نظر میرسند -بویژه اگر همراه ورم نیز باشند- میتوانند شانس ابتلا به کندرومالاسی را افزایش دهند. گاهی اوقات محل قرارگیری کشکک در مفصل زانو اندکی پایینتر و شاید اندکی بالاتر از حد معمول باشد، این مسئله نیز میتواند عامل دیگری در بروز درد زانو باشد.
علایم فرد مبتلا به نرمی غضروف زانو
محل درد در پشت و داخل کشکک است، گاهی جلو و داخل زانو دردناک میشود. درد با فعالیتهایی همچون بالا و پایین رفتن از پله افزایش پیدا میکند. میزان نیروی وارده به زانو در پایین آمدن از پله تا 7 برابر وزن بدن است و در بالا رفتن از پله 3-4 برابر وزن بدن میباشد. این میزان فشار در راه رفتن عادی حدود 0/5 تا 1 برابر وزن بدن است. تمام این فشار مربوط به وزن بدن نیست، میزان سفت شدن عضلات بدنبال انقباض نیز بر میزان فشار وارده موثر است.
بیمار در وضعیت دو زانو و چهار زانو نشستن درد دارد. بلند شدن از حالت نشستن هم دردناک است بخصوص اگر فرد مدت زیادی در وضعیت نشسته قرار گرفته باشد. ممکن است تورم خفیفی در محل مفصل وجود داشته باشد. گاهی زانو صداهای غیر عادی میدهد. با ادامه روند بیماری، خالی کردن زانو نیز در بسیاری از بیماران دیده میشود که در اثر ضعف عضله چهار سر رانی بوجود می آید.
نیروی وارده به زانو در پایین آمدن از پله تا 7 برابر وزن بدن است
تشخیص
اندازه گیری زوایای خاصی در زانو مانند زاویه Q و زاویه A و تست میزان تحرک کشکک در حالات مختلف نشسته و ایستاده مهم هستند.
در گام نخست برای تشخیص نرمی غضروف، فیزیوتراپیست به بررسی موقعیت قرارگیری کشکک میپردازد. قدرت عضلاتی که به کشکک فشار وارد میکنند بررسی و ثبت میشود.
میزان انعطاف و قابلیت کشش پذیری ماهیچه ها، سفتی های پیرامون کشکک شامل رباط ها، تاندونها، رتیناکولوم و… نیز ارزیابی میشوند. راستای زانوها، محل قرارگیری استخوان کشکک، میزان چرخش استخوان ران و ساق، بررسی زوایای موجود در مچ پای بیمار نیز به پیشبرد اهداف درمانی کمک میکنند.
سیر پیشرفت بیماری
بدنبال اختلالات ذکر شده در ابتدای بحث، نخست غضروف نرم میشود، در این مرحله اگر فرد برای انجام فیزیوتراپی مراجعه کند شانس بهبودی بسیار بالایی دارد و میتوان جلوی پیشرفت عارضه به مرحله بعدی را گرفت. بعلت اینکه این مرحله در سنین کم رخ میدهد و بیمار درد زیادی ندارد، متاسفانه درد را تحمل میکند و برای درمان مراجعه نمیکند و لذا به مرحله دوم بیماری میرسد در مرحله بعدی تورم ایجاد میشود. سپس شکافهای ریزی در غضروف بوجود می آید که بتدریج عمیقتر میشود و در نهایت غضروف دچار فرسایش و حتی کندگی خواهد شد در این مرحله آرتروز ایجاد میشود.
نکته مهم عدم ارتباط مستقیم میزان درد با میزان آسیب است. یعنی بیمار با وجود پیشرفت آسیب و افزایش فرسودگی غضروف، درد کمتری حس میکند. این حالت باعث میشود بیمار به اشتباه احساس بهبودی بکند در حالیکه روند تخریب با سرعت بیشتری ادامه پیدا میکند. این مسئله هم، دلیل دیگری برای عدم مراجعه فرد برای درمان است که زمینه ساز پیشرفت سریعتر بیماری است.
بهتر است پیش از آنکه آسیب مزمن شده و وارد مراحل جدید بشود با اتخاذ تصمیم درست برای درمان اقدام کرد. در مطلب بعدی که به زودی منتشر خواهد شد به توضیح درباره چگونگی درمان نرمی غضروف زانو خواهیم پرداخت. شما خواننده گرامی میتوانید برای درمان و جلوگیری از پیشرفت دردهای مفصل زانوی خود با کلینیک تخصصی فیزیوتراپی آرامش سعادت آباد تماس بگیرید. درمان مشکلات مفصل زانو به تجربه، دانش و مهارت نیاز دارد، فیزیوتراپی آرامش مناسبترین و کوتاهترین راه درمانی در درمان دردهای زانوست.