علت درد مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی مجموعه وسیعی از مشکلات مفصل فک و ساختارهای آناتومیکی مرتبط با آن را در برمی گیرد. دردهای مفصل فک می توانند داخل مفصلی باشد همچون التهابات داخل مفصلی فک، تغییرات تخریبی در آن، و یا خارج مفصلی باشد همچون ایمبالانس ها یا فعالیتهای افزایش یافته عضلاتی همچون عضلات جونده فک و همچنین عضلات گردنی. درمان اصولی مفصل فک نیاز به ارزیابی کاملی دارد که تمام موارد یاد شده مدنظر باشد.

ارتباط درد فک و سایر مفاصل

بر اساس ارزیابی های ما بر روی بیمارانی که از درد مفصل فکی گیجگاهی شکایت داشته اند ارتباط بسیار نزدیکی بین بهم ریختگی های وضعیت بدنی بویژه در ستون فقرات گردن و مفصل فک وجود دارد.

بیماران بسیاری با مشکلات مختلف مفصل فک برای درمان به فیزیوتراپی آرامش مراجعه میکنند. ارزیابی های ما بر روی این بیماران نشان میدهد در آن دسته از افرادیکه به دردهای فک دچارند، اختلالاتی در بخش های دیگر بدن وجود دارد که در حین درمان باید به آنها توجه ویژه ای کرد.

اگر شما هم از دردهای مفصل فک رنج میبرید میتوانید از طریق شماره 88681746 نوبت بگیرید و یا با شماره واتساپ 09354462653 با متخصصین ما مشاوره درمانی انجام دهید.

در فیلم فیزیوتراپی فک زیر میتوانید بهبود بیماری که به مدت 4 سال از درد فک شکایت داشت را ببینید. با استفاده از درمان های تخصصی مفصل فک در فیزیوتراپی آرامش نتیجه بسیار خوبی بدست آوردیم.

ارزیابی مفصل فک

برای رسیدن به بهترین نتیجه درمانی جدا از بررسی دقیق مفصل فک یا TMJ و سنجش حرکات آن باید ارزیابی کاملی از مفاصل دیگر بدن به عمل آورد. جمجمه از استخوان های متعددی تشکیل شده که نحوه قرارگیری آنها نسبت بهم در درگیری های TMJ اهمیت فراوانی دارد.

از طرفی قرارگیری مهره های گردنی نیز می تواند اثر مشابهی بر روی این مفصل داشته باشد. برخی از بیماران با وجود درمانهای طولانی بر روی  مفصل فکی گیجگاهی همچنان از دردها و مشکلات آن رنج می برند، این مسئله ناشی از آن است که درمان آنها تنها روی ساختار فک متمرکز بوده و دیگر بافت های سر و صورت و گردن به خوبی ارزیابی نشده اند. در کلینیک فیزیوتراپی آرامش واقع در سعادت آباد ارزیابی کاملی از علل درد ایجاد کننده درد مفصل فک انجام داده و بر این اساس پروتکل درمانی مفصل فک بیمار را طراحی میکنیم.

التهاب فک

معمولا بدنبال ضربات مستقیم به چانه، شقیقه و خود مفصل فک بوجود می آید. برخی ضربات غیر مستقیم مانند پرتاب شدن ناگهانی سر به جلو در تصادفات که به آن wiplash injury گفته می شود، یا دندان قروچه یا فشردن دندان ها بر روی هم و جویدن لقمه های سفت می تواند زمینه ساز التهاب باشد که موجب ایجاد درد مفصل فک می شود. 

التهاب ساینویوم

در صورت التهاب کپسول مفصلی فک، بیمار در حین استراحت هم درد دارد و میزان باز کردن دهانش کم شده و در انتهای باز کردن دهان نیز احساس درد و ناراحتی می کند.

التهاب در بافت رترودیسک مفصل فک

بخش انتهایی دیسک بین مفصلی یک حالت کشسانی دارد که با عملکرد فنر مانند خود موجب عقب کشیدن دیسک فک می شود و از گیر کردن دیسک بین مفصلی جلوگیری می کند. این بافت بدلیل دارا بودن اعصاب و عروق فراوان بسیار حساس است و در صورت ملتهب شدن شدیدا دردناک می شود و موجب انحراف فک به سمت مقابل می شود.

تخریب درون مفصلی فک

تغییرات داخل مفصلی که بدنبال ضربات مستقیم به چانه و شقیقه بیمار وارد می شود، افتادن، دندان قروچه های طولانی مدت، جویدن لقمه های بزرگ و یا سفت، باز بودن طولانی دهان و… می تواند موجب تخریب مفصل شود.

بیرون زدگی برگشت پذیر دیسک مفصل فک

دیسک مفصل فک ممکن است از جهات مختلف بیرون بزند البته اغلب مواقع بیرون زدگی دیسک به سمت جلوی مفصل است. در برخی از افراد بدلایل مختلف از جمله سفتی های غیر عادی عضلات صورت در حین باز کردن و یا بستن دهان و گاهی در هر دو حالت با ایجاد یک صدا دیسک جا می افتد که ممکن است دردناک و یا بدون درد باشد. در این موارد بیمار صدای مفصل خود را کاملا احساس می کند که حالتی مانند کلیک کردن دارد.

بیرون زدگی برگشت ناپذیر دیسک

حالت شدیدتر اختلال دیسک مفصلی زمانی است که دیسک پس از بیرون زدگی به جای مناسب خود برنگردد. این حالت بسیار دردناک است و با قفل کردن فک میزان باز شدن دهان را کم می کند. دهان کج باز شده و به سمت گرفتار منحرف می شود. این حالت بدون صدا دادن اتفاق می افتد ولی ممکن است بیمار از صدایی در هنگام قفل شدن مفصل فک شکایت کند.

آرتروز مفصل فک

این حالت در عکس رادیوگرافی و با تغییراتی در سر استخوان فک پایین مشخص می شود. بررسی MRI نیز جزییات بیشتری از وضعیت مفصل را نشان می دهد. MRI در حالت دهان باز و بسته وضعیت سر استخوان فک و دیسک را در ابتدا و انتهای حرکت مشخص می کند. در آرتروز ممکن است صداهای اضافی نیز شنیده شود. معمولا آرتروز فک در سنین 50 سالگی به بعد ایجاد می شود ولی در سنین کمتر بدنبال ضربات وارده به آن نیز بوجود می آید.

بیماریهای التهابی مفصل فک

بیماری هایی همچون آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت عفونی، سندروم رایتر و نقرس نیز می توانند فک را دچار آسیب کنند.

تحرک بیش از حد مفصل فک

در برخی بیماران به دلایلی همچون شلی رباط ها یا ضعف شدید عضلات صورت حرکت سر استخوان فک پایینی، همراه دیسک به سمت جلو زیادتر از حد معمول است. این امر منجر به انحراف  مفصل فکی گیجگاهی به سمت سالم می شود. معمولا صدای کلیک از آن شنیده می شود که ممکن است دردناک و یا بدون درد باشد. حرکت بیش از حد مفصل فک ممکن است مربوط به بافت همبند مثلا در بیماری هایی مثل سندروم مارفان یا سندروم داون و فلج مغزی باشد.

تحرک بیش از حد در طولانی مدت می تواند سبب تخریب و یا تغییر شکل دیسک مفصلی شود. اختلال در تحرک دیسک منجر به گیر کردن فک در حین بستن دهان شده که به این وضعیت قفل شدگی در باز شدن یا open lock می گویند. این حالت در باز شدن های بیش از اندازه مفصل فک بدلیل خمیازه کشیدن، آواز خواندن و یا باز ماندن دهان در کار دندانپزشکی ایجاد می شود.

علل خارج مفصلی درد فک:

تریسموس

یا قفل شدن مفصل فکی گیجگاهی در بیشتر موارد در اثر اسپاسم و سفتی عضلات پیرامون آن ایجاد شده و منجر به درد و محدودیت حرکتی می شود. این حالت اغلب در عضلات جونده صورت رخ می دهد. عوامل مساعد کننده تریسموس شامل درمانهای طولانی دندانپزشکی، استرس، دندان قروچه و بهم ریختگی فرم بدن است که نهایتا منجر به درد مفصل فک میشود.

بد راستایی در ستون فقرات گردن

یکی از دلایل رایج درد و ناراحتی در مفصل بوده که در بیشتر موارد در معاینات به آن توجهی نمی شود. وجود اتصالات عضلانی که از سمتی به گردن و از انتهای دیگر خود به فک می چسبند موجب می شود، در افرادیکه سرشان به جلو آمده، سر استخوان فک به عقب برود و به بافتهای پشت مفصل تحت فشار زیاد قرار بگیرند که هم موجب ورم، درد و تخریب تدریجی دیسک می شود.

تاندونیت عضله تمپورالیس

این حالت بویژه در بیمارانی که دندان قروچه های طولانی مدت دارند دیده می شود. در این حالت در لمس این عضله درد و حساسیت وجود دارد. همچنین در لمس تاندون تمپورالیس نیز درد دارد.

شکستگی

شکستگی اغلب در محل سمفیزیس مندیبولار یا گردن کوندیلار اتفاق می افتد. در بیشتر موارد شکستگی سمفیزیس همراه با در رفتگی یک یا هر دو فک اتفاق می افتد که در اثر برخورد چانه در اثر زمین خوردن یا ضربه مستقیم بوجود می آید. پس از شکستگی باید درمان جراحی  انجام شود. پس از گذشت یک تا دو هفته از جراحی باید فیزیوتراپی تخصصی جهت بازیابی حرکات انجام شود تا مفصل خشک نشود. 

در مقالات آینده درباره روشهای درمانی اختصاصی فیزیوتراپی آرامش در مشکلات فک و صورت بحث خواهیم کرد.