علت درد مفصل فک چیست؟ قبل از آنکه بتوانیم به درمان دردهای مفصل فک بپردازیم باید عواملی که در پیدایش درد مفصل فک دخالت دارند را بررسی کنیم. در مقاله پیشین با ساختار مفصل فک آشنا شدیم و حالا به بررسی عواملی که در ایجاد درد مفصل گیجگاهی-فکی تحتانی یا TMJ دخالت دارند می پردازیم. در برخی منابع شیوع مشکلات فکی در زنان بیش از مردان و سن ابتلا بین 20 تا 40 سالگی عنوان شده است. اگر شما هم دچار دردهای مفصل فک شده اید با شماره 88681746 تماس بگیرید و برای مشاوره به شماره واتساپ 09354462653 پیام بدهید. متخصصین ما در کلینیک فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد شما را راهنمایی خواهند کرد.
در ادامه فیلم فیزیوتراپی فک را مشاهده می کنید، بیماری که به علت درد مفصل فک تا مرز جراحی پیش رفته بود اما با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد با روش های تخصصی مفصل فک به خوبی درمان شد:
بروز درد فک عوامل متعددی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
ایمبالانس عضلانی و درد فک
یکی از دلایلی که موجب ایجاد درد در مفصل فک میشود عدم هماهنگی در کشش عضلات پیرامونی است. هر مفصل توسط تعدادی عضله احاطه شده است که هر کدام مفصل را به سمت خود می کشند، میزان نیرویی که هر یک وارد میکنند نباید از یک اندازه بخصوص بیشتر شود، چرا که موجب بهم ریختن زوایای مفصلی می شود.
به عبارتی عضلات اطراف مفصل فک باید با یک ریتم هماهنگ منقبض و منبسط شوند تا حرکت مفصل نرم و طبیعی انجام شود. در یک ارکستر اگر یکی از نوازندگان با بقیه گروه هماهنگ نباشد صدایی که در نهایت ایجاد می شود خوشایند نخواهد بود و ریتم موسیقی بهم می ریزد.
حرکت مفصل فک نیز که ماحصل سفت و شل شدن های ریتمیک عضلات است، میتواند با اختلال در انقباض حتی یکی از عضلات پیرامونی بهم بریزد. مثلا کشش بیش از حد یکی از عضلات باعث میشود تا دیسک بین مفصلی بیشتر به سمت جلو متمایل شود. جلوتر آمدن دیسک، سر استخوان فک را به عقب هل میدهد و موجب فشردگی بافت های پشتی می شود. با هر بار باز و بسته شدن دهان دیسک مفصل فک به درون حفره مفصل می لغزد و لذا باز و بسته کردن دهان با تق تق کردن یا اصطلاحا با کلیک کردن همراه میشود. این عارضه در کلینیک فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد ارزیابی و درمان می شود.
گیر افتادن دیسک بین مفصلی فک
از دیگر عوامل ایجاد کننده مشکل در مفصل فک گیر کردن دیسک و لذا کاهش میزان باز شدن دهان است، بیمار علی رغم تلاشی که انجام میدهد نمی تواند دهانش را بصورت کامل باز کند. در کلینیک تخصصی آرامش حرکات مفصل فک را بررسی میکنیم و علل گیر افتادن دیسک بین مفصلی را شناسایی و درمان می کنیم.
مشکلات روحی و روانی و درد فک
افرادی که از مشکلات روحی رنج می برند، مثلا استرس زیادی دارند، مضطرب هستند، تند خو و عصبانی هستند و… به چند دلیل بیشتر دچار آسیب و درد فک می شوند. نخست آنکه عضلات این افراد سفت تر از حد معمول است، دوم آنکه شانس بیشتری برای بروز دندان قروچه دارند، سوم این افراد دندان های خود را از روی عادت به سختی بهم می فشارند. چهار؛ تند تند غذا خوردن و پنج؛ فریاد زدن که هم عضلات را سفت تر میکند و هم موجب باز شدن زیادتر از حد دهان می شود. تمامی این موارد میتواند شانس ابتلا به درد مفصل فک را افزایش دهد. در فیلم فیزیوتراپی زیر فیزیوتراپیست صادق زراعتکار (موسس و مسئول فنی فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد)، نقطه طلایی درمان اضطراب را توضیح میدهد.
عدم جفت شدن دندانها و درد مفصل فک
در صورت وجود آسیب دندانی، کشیدن یکی از آن ها، پر کردن نامناسب، لق بودن دندان مصنوعی و… دندان ها بر هم منطبق نمی شوند، که موجب چفت شدن نامناسب و قرارگیری نامناسب استخوان فک در حفره استخوان گیجگاهی شده و با گذشت زمان مفصل فک فرسوده میشود.
دندان قروچه کردن و درد مفصل فک
دندان قروچه می تواند هم نحوه قرارگیری مفصل را تغییر دهد و هم میزان سفتی عضلات صورت را افزایش دهد. با ادامه سطح دندان ها هم دچار آسیب شده و قرارگیری مفصل فک را بیشتر بهم می ریزد.
سایر عواملی که میتوانند منجر به درد TMJ بشوند شامل این موارد هستند: فرسایش سطوح مفصل مثل ساییدگی استخوان فک و استخوان گیجگاهی، وارد آمدن ضربه مستقیم به مفصل فک، آرتریت، بدشکلی مادرزادی فک، مثل کوچکتر بودن فک پایینی موجب قرارگیری مفصل در محل نامناسب می شود.
تغییرات بسیار ناچیز در محل قرارگیری اجزای مفصلی فک هم می تواند با افزایش میزان ساییدگی سرعت تخریب را افزایش دهد.
حرکات بیش از اندازه دهان حین خمیازه کشیدن، یا باز ماندن دهان در حین کارهای درمانی نظیر دندانپزشکی، وارد کردن لوله از طریق دهان به بدن، عادتهای غلط مثل جویدن یکطرفه غذا، خوردن غذاهای سفت، جویدن طولانی مدت آدامس و… می تواند موجب اعمال فشار بیش از اندازه به یکی از دو مفصل فک بشود.
سیر پیشرفت آسیب مفصل فک
آسیب های یاد شده در بالا معمولا موجب اختلالات کپسول مفصلی می شود، این حالت از استحکام مفصل می کاهد. در مراحل اولیه تنها هنگام جویدن غذاهای سفت مفصل فک صدا می دهد. بیمار درد چندانی ندارد و شاید در بخشهایی از صورت خود خصوصا در نواحی کناری صورت و یا گونه های خود احساس سفتی می کند.
درمانها در این مرحله اغلب موفقیت آمیز هستند. با پیشرفت عارضه ممکن است درد افزایش یابد و هنگام صحبت کردن یا جویدن غذاهای سبک هم مفصل صدا بدهد بطوریکه اطرافیان صدای مفصل فک بیمار را بشنوند، در این مرحله درمان مفصل فک سخت تر شده و زمان طولانی را طلب می کنند.
همراه با پیشرفت عارضه، بیمار در عضلات جونده خود احساس سفتی و درد شدید می کند. دردهای ارجاعی شروع می شوند و بیمار بصورت خودبخودی یا در حین غذا خوردن در ناحیه سر و پشت چشم یا در ناحیه گوش، در امتداد دندان ها، حتی گردن و شانه های خود احساس درد می کند.
در صورت عدم مراجعه بیمار برای درمان و یا درمان ناموفق ممکن است دردها شدیدتر بشوند و مفصل فک دچار قفل شدگی بشود. افزایش درد خواب بیمار را مختل کرده و زمینه ساز مشکلات عصبی می شود. افزایش استرس و اضطراب می تواند موجب دندان قروچه شده و مشکل را تشدید کند.
در این مرحله درمانها سخت تر شده و زمان طولانی را طلب میکنند
ارزیابی مشکلات مفصل فک
در کلینیک فیزیوتراپی آرامش سعادت آباد، برای ارزیابی مفصل فک ابتدا سوابق بیمار بررسی می شوند. بیمار درباره شروع بیماری، فعالیتهایی که منجر به افزایش و کاهش علایمش می شود صحبت می کند. اگر تا به حال درمانی برای مفصل فک خود انجام داده و هر نتیجه موفق یا ناموفقی گرفته باشد را بیان می کند. سپس حرکات دهان را بررسی می کنیم.
متخصص فیزیوتراپی ما میزان باز شدن دهان را بررسی کرده و در حین باز کردن دهان به مشکلات فک توجه می کند. آریتمی های حرکتی، نقص حرکتی و محدودیت حرکتی مفصل فک از نظر ما یافته های بسیار مهمی هستند و در تشخیص بسیار کمک کننده اند. سپس همکاران ما ساختار مفصل فک را به همراه بافتهای مجاور آن لمس کرده و بافت های مشکوک به ضایعه را مشخص می کنند.
جمجمه در تشکیل نیمه بالایی مفصل فک سهیم است
ما معتقدیم بدن یک بافت پیوسته است بطوریکه نمی توان اعضای مختلف را جدا از هم تصور کرد. نقص در یک ساختار می تواند موجب آسیب در مفاصل مجاور بشود. در بسیاری از دردها و مشکلات مفصل فک باید به دردهای مفصل گردن و مفصل شانه و کتف های بیمار توجه خاص کرد. بصورت خلاصه باید گفت از دید ما، بهم ریختن توازن قوای عضلات گردن، کتف و شانه ها وضعیت قرارگیری سر را بر روی گردن تغییر می دهد.
توجه داشته باشید که جمجمه در تشکیل نیمه بالایی مفصل فک سهیم است پس هر عاملی که در قرارگیری سر دخیل باشد می تواند در عملکرد مفصل فک اختلال ایجاد کند. این رابطه دوطرفه است. مشکلات مفصل فک هم می تواند موجب پراکنده شدن درد در نواحی بخصوصی از سر همچون سر درد پیشانی، سر درد در اطراف گوش ها، سر درد نواحی کناری سر در بالای گوش و انتشار درد به دندان ها بشود.
در بسیاری از بیمارانی که مدت ها از سر درد رنج میبرند و انواع داروهای مربوط به کاهش سر درد را مصرف می کنند اما همچنان در نواحی یاد شده درد دارند مشکلات مفصل فک را می توان یافت. لذا یکی از اقدامات اساسی فیزیوتراپی آرامش بررسی جامع و ارزیابی تمامی مشکلاتی است که میتوانند در بروز علایم در TMJ نقش داشته باشند. در مقاله بعدی در خصوص درمان و اصول پیشگیری از دردهای مفصل فک توضیح می دهیم.