درمان های دستی یا منوآل تراپی یک روش درمانی غیر جراحی و غیر دارویی است. نیرو توسط دستهای فیزیوتراپیست به بدن بیمار اعمال میشود. به طور کلی این نوع درمان در ضایعات مفصلی و بافتهای نرم بدن مثل عضلات و تاندونها، و لیگامانها یا رباط ها و… بکار میرود.
امروزه کاربرد درمانهای غیر جراحی در درمان مشکلات اسکلتی عضلانی، ارتوپدی، ضایعات ستون فقرات گردنی، کمری و لگنی رو به گسترش است. درمانهای جراحی با عوارض فراوان به بیمار هزینه زیادی را تحمیل میکند، و از سویی بازگشت بیمار به زندگی عادی و روزمره مستلزم صرف زمان زیادتری است که به نوبه خود، دوره بازتوانی متعاقب جراحی را افزایش میدهد. تیم درمانی فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد درمان های تخصصی دستی را از مهمترین ابزارهای درمانی خود میداند .
تیم درمانی فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد درمانهای تخصصی دستی را از مهمترین ابزارهای درمانی خود میداند
انواع درمانهای دستی
متداول ترین روش درمانهای دستی شامل، موبیلیزاسیون، مانیپولاسیون، فاشیا ریلیز، استرچ یا کشش بافت های کوتاه شده، نوروموبیلیزاسیون، تکنیکهای Muscle Energy Technique ) MET) و… است. در موبیلیزاسیون و مانیپولاسیون فیزیوتراپیست مفصل بیمار را به زاویه ای خاص میبرد و بسته به نوع تکنیک حرکاتی را به مفصل بیمار تحمیل میکند. در بیشتر موارد هدف از این دو روش کاهش درد و ورم و افزایش دامنه آزادی حرکت مفصل است.
دیگر روشهای درمان دستی مانند فاشیا ریلیز و تکنیکهای MET معمولا بر روی بافتهای نرم بدن همچون عضلات و غلاف پوشاننده آن انجام میشود. همانطور که از اسم نوروموبیلیزاسیون پیداست، این تکنیک بر روی اعصاب محیطی بکار میرود که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
کاربرد درمانهای دستی
فیزیوتراپی هنر استفاده از دست، توسط فیزیوتراپیست است
بیشتر بیمارانی که به مراکز فیزیوتراپی مراجعه میکنند به درمانهای دستی نیاز دارند، تا جاییکه شاید بتوان گفت فیزیوتراپی هنر استفاده از دست، توسط فیزیوتراپیست است. اختلالاتی همچون انواع کمردرد، بورسیت ها، شانه یخ زده، سندروم گیر افتادگی شانه، سندروم آرنج تنیس بازان، سندرم تونل کارپال، ضایعات دیسک های بین مهره ای، درگیری مفصل ساکروایلیاک، سندروم درد میوفاشیال و نقاط ماشه ای، سردرد هایی با ریشه گردنی، گرفتگی یا اسپاسم های عضلانی، رگ به رگ شدن، دردهای عصبی منتشر شونده، دردهای مزمن و طولانی مدت، کشیدگی و التهاب تاندون، درد سیاتیک و یا درد سیاتیک کاذب، عمل های جراحی روی مفصل شانه مانند ترمیم تاندونهای روتاتور کاف، جراحی بازسازی رباط صلیبی یا ACL، ترمیم منیسک، بی حرکتی متعاقب شکستگی و… به درمانهای دستی به خوبی پاسخ میدهند.
نحوه اجرا
موبیلیزاسیون و مانیپولاسیون
این تکنیک ها از حرکات بسیار ریز با فرکانس بالا و شدت کم، تا حرکات ناگهانی و بسیار سریع متغیر هستند
دانش فیزیوتراپیست از آناتومی و کینزیولوژی (حرکت شناسی) ستون فقرات و دیگر مفاصل بدن، و شناخت کافی از حرکات استئوکینماتیک و آرتروکینماتیک در کنار تجربه و مهارت در اجرای تکنیکهای درمان دستی، روشی موثر در درمان انواع گسترده ای از مشکلات اسکلتی عضلانی است. پیش از اجرای این روشهای درمانی، بررسی تاریخچه بیمار و معاینات دقیق فیزیوتراپیست از مفصل بیمار، میزان، جهت و نوع محدودیت حرکتی در ناحیه درگیر، بررسی مشکلات همراه مثل وجود درد و تورم، شلی لیگامانی، وجود و یا عدم وجود آرتروز و یا پوکی استخوان، بی ثباتی های مفصلی و… باید مورد بررسی قرار بگیرند. فیزیوتراپیست شما پس از انجام این ارزیابی ها، از میان تکنیکها و درجات مختلف موبیلیزاسیون و مانیپولاسیون بهترین روش درمانی را برای مفصل مورد نظر انتخاب و اجرا میکند. این تکنیکها از حرکات بسیار ریز با فرکانس بالا و شدت کم، تا حرکات ناگهانی و بسیار سریع متغیر هستند.
فاشیا ریلیز
فاشیا مثل قفسه های یک کتابخانه، عضلات _که در این مثال در نقش کتاب هستند_ را در برمیگیرد
هدف اولیه این تکنیک بازگرداندن حرکات طبیعی غلاف پوشاننده عضلات است که در بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی دچار نقص میشود. نقش مهم غلاف پوشاننده عضلات را با ذکر یک مثال بیشتر توضیح میدهیم. غلاف پوشاننده عضلات یا همان فاشیا مثل قفسه های یک کتابخانه، عضلات _که در این مثال در نقش کتاب هستند_ را در برمیگیرد.
برطرف کردن مشکلات عضلانی بدون در نظر گرفتن غلاف در برگیرنده آنها، مثل مرتب کردن کتابهای یک کتابخانه است بدون اینکه قفسه ها در جای صحیح خود قرار داده شوند. درمان منطقی و اصولی در این موارد این است که در نخستین قدم قفسه های کتابخانه به صورت منظم قرار بگیرند تا پس از مرتب کردن کتاب ها، نظم در کل کتابخانه برقرار شود. بنابراین اصلاح مشکلات مربوط به فاشیای عضلانی زمینه را برای اثر گذاری بهتر درمانهای بعدی فراهم میکند.
نوروموبیلیزاسیون
بافت هدف اعصاب محیطی است. اعصاب مختلف در مسیر عبوری خود در داخل بافتهای بدن، دارای تحرک هستند. حرکات اعصاب، هم نسبت به بافتهای مجاور صورت میگیرد و هم نسبت به بافت همبند پوشاننده خود عصب. مشکلاتی همچون TOS، CTS، انواع گیر افتادگی عصب، سندروم پروناتور ترس، نورومای مورتون، سندروم تونل گویان، سندروم پریفورمیس، دردهای سیاتیک و… را میتوان با این شیوه درمان کرد. اجرای نوروموبیلیزاسیون به شناخت مسیرهای عصبی، آناتومی اعصاب، درماتومها، مایوتومها و اسکلروتومها و آشنایی با تکنیکهای نوروموبیلیزاسیون نیاز دارد.
نتایج استفاده از درمان های دستی
طیف گسترده ای از آسیبهای اسکلتی عضلانی به درمانهای غیر تهاجمی و غیر جراحی نظیر درمان های دستی پاسخ میدهند
بارزترین اثر درمان های دستی کاهش درد و ورم، افزایش دامنه حرکتی در مفاصل خشک و یا کم تحرک و بازگرداندن راستای قرارگیری ستون فقرات است. برای رسیدن به نتایج ایده آل در کنار استفاده از این تکنیکها از سایر مدالیته های درمانی شامل تحریکات الکتریکی یا الکتروتراپی، امواج قدرتمند لیزر پرتوان، امواج رادیویی تکارتراپی، امواج مافوق صوت، مدالیته های گرمایی و سرمایی، تمرین درمانی و… میتوان استفاده کرد.
طیف گسترده ای از آسیبهای اسکلتی عضلانی به درمان های غیر تهاجمی و غیر جراحی نظیر درمان های دستی پاسخ میدهند، گزارشهای متعددی از بهبود قطعی بیماران مبتلا به مشکلات ستون فقرات، دردهای لگنی، دردهای ارجاعی به نواحی باسن و پشت ران، سفتی های مفصلی، خشکی متعاقب عمل های جراحی ارتوپدی، سر دردهای مزمن با منشا گردنی با استفاده از این گونه روشها وجود دارد.
ویدیوی زیر را مشاهده بفرمایید:
مکانیسم اثر گذاری
یکی از مکانیسمهای اثرگذاری درمان های دستی، اثرات مکانیکی است. اصلاح بد راستایی مفصلی و افزایش دامنه حرکت مفصل و بافت نرم مجاور آن، با کاهش لود وارده بر مفصل از شدت علایم بیمار میکاهد.
مکانیسم نوروفیزیولوژیکی شامل کاهش درد در سطح نخاعی و فوق نخاعی است، این اثرات شامل تخلیه آورانها، تغییر در سطح فعالیت عضلانی، اثر در حوضچه نورون حرکتی، کاهش فعالیت در مناطق فوق نخاعی مسئول فرایند ایجاد درد و فعال کردن راههای نزولی مهارکننده برین استریم است. کاهش ماده P بر اثر استفاده از این تکنیکها یکی از مکانیسمهای کاهش درد است. به نظر میرسد سیستم اندورفین از درمان دستی متاثر نمیشود. اثر بر روی عملکرد سیستم عصبی خودکار که میزان ضربان قلب، فشار خون و … را کنترل میکند از اثرات این روشها عنوان شده است.
درمانهای دستی با کاهش درد بیمار موجب فعال شدن عضلات ناحیه آسیب می شوند، کاهش درد همچنین به بازیابی دامنه حرکتی کمک میکند و موجب بهبود عملکرد فیزیولوژیکی و بیولوژیکی بافت میشود. درمانهای دستی بصورت تخصصی در کلینیک فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد برای درمان بسیاری از مشکلات سیستم اسکلتی عضلانی بکار میرود.