بیماری آرتروز یک ضایعه مفصلی تخریبی و پیشرونده است که با ساییدگی سطوح مفصلی همراه است. سایش مفصلی به مرور زمان موجب بروز درد و محدودیت حرکت و تغییر شکل مفصل میشود. شدت آرتروز در افراد مختلف متفاوت بوده و از یک خوردگی خفیف تا از بین رفتن تمام غضروف مفصلی متغیر است. برای درمان قطعی آرتروز خود با مرکز فیزیوتراپی آرامش سعادت آباد تماس بگیرید 88681746 و یا در واتساپ با شماره 0935446253 مشاوره فیزیوتراپی دریافت کنید. از آنجاییکه این مشکل در مفصل بروز میکند کمی درباره ساختار مفاصل بدن توضیح میدهیم.
مفصل چیست
مفصل محل تلاقی دو استخوان بوده که قابلیت حرکت دارد، نیروی محرکه مفصل توسط عضلات اطراف آن تامین میشود. دو انتهای استخوان توسط بافت محکمی که کپسول مفصلی خوانده میشود احاطه شده است. در اطراف کپسول، رباط هایی وجود دارند که موجب ایجاد ثبات در مفصل میشود.
غضروف یکی از مهمترین بافتهای مفصلی است که مابین دو انتهای استخوان قرار دارد و موجب کاهش اصطکاک و جذب نیروهای اضافی به سطح مفصل میشود. مایعی در سطح مفصلی وجود دارد که مانند روغنی که به لولای در زده میشود، زمینه حرکت روان و بدون اصطکاک دو استخوان را فراهم میکند، این مایع تحت عنوان مایع مفصلی یا مایع ساینویال شناخته میشود. حال که بیشتر با ساختار مفصل و بافت تشکیل دهنده آن آشنا شدیم به توضیح و تشریح آرتروز میپردازیم.
عوارض آرتروز
سالم باقی ماندن دو انتهای استخوانی در مفصل، تماما به سلامت غضروف مفصلی بستگی دارد هر عاملی که در بافت غضروف مفصلی ایجاد اشکال کند، باعث وارد آمدن فشار بیش از اندازه به مفصل شده و مقدمه تخریب سطح مفصل را فراهم می آورد. در این موارد ابتدا ضخامت غضروف کاسته شده و موجب تماس مستقیم استخوان میشود. مایع مفصلی کم شده و به علت وارد آمدن فشار بیش از حد در ناحیه، استخوان اضافی در کناره مفصل رشد میکند، رشد این زواید که استئوفیت نام دارند، بر شدت درد بیمار می افزایند. همه این مشکلات موجب از دست رفتن حرکت کامل و روان مفصل میشود. بتدریج و با پیشرفت خورده شدن سطوح مفصلی، و ایجاد زواید استخوانی، مفصل دچار تغییر شکل شده و درد آرتروز بیمار شدت میگیرید. بیمار به دلیل آرتروز نمیتواند در هر حالتی بخوابد یا بنشیند، راه رفتن برایش دشوار میشود و بسیاری از فعالیت های روزمره وی محدود میشود.
علت آرتروز چیست
چرا افرادی در سن پایین به این عارضه دچار میشوند
1- فعالیت زیاد و وارد آمدن نیروی بیش از حد تحمل مفصل
در طی روز بدن تحت فشار روزمره دائما در حال آسیب است، البته این آسیب توسط بدن بازسازی میشود. اما گاهی سرعت وارد آمدن آسیب روزانه بیش از سرعت ترمیم توسط بدن است و در مواردی قدرت بدن در بازسازی بافت، کاهش پیدا میکند. لذا فشارهایی که در طی روز به غضروف مفصلی وارد میشود ترمیم نشده، و منجر به آغاز روند تخریب در مفصل میشود.
2- سن و آرتروز
همه ما در اطرافیان خود افرادی را میشناسیم که با وجود سن بالا مفاصل سالمی دارند. با وجود اینکه خوردگی سطوح مفصلی جزئی از فرآیند رشد است و لذا از بین رفتن سطوح مفصلی اجتناب ناپذیر است، اما گاهی شروع تخریب در سنین پایین تری اتفاق می افتد. سوال اینجاست که چرا افرادی در سن پایین به این عارضه دچار میشوند، اما در دیگر افراد سن ابتلا بیشتر است؟ آیا ساختار بدن فردی که در سن پایین دچار آرتروز میشود با فردی که با وجود سن بالا هنوز مفاصل سالمی دارد متفاوت است؟ در پاسخ باید گفت میزان فعالیت و نوع شغل فرد و زوایای مفصلی، طول عضلات، جنسیت و عوامل وراثتی در تخریب سطوح مفصلی دخالت مستقیم دارند. در ادامه درباره این عوامل بیشتر صحبت میکنیم.
3- نقش وراثت در آرتروز
شیوع آرتروز در افرادی که بیماران مشابهی در خانواده خود دارند بیشتر است. پس اگر در اطرافیان خود افرادی را میشناسید که به این مشکل دچارند با مراقبت بیشتر و پرهیز از مواردی که موجب تشدید ضایعه میشود سن دچار شدن به آرتروز را افزایش داده و از مفاصل خود در برابر آن محافظت کنید. تا اندازه زیادی با بکارگیری روش های پیشگیرانه میتوان طول عمر مفصل را افزایش داد.
4- اضافه وزن و آرتروز
اضافه وزن با وارد کردن فشار مضاعف بر مفاصل موجب تسریع تخریب سطوح مفصلی و ایجاد آرتروز میشود. فرد چاق دائما وزن اضافه ای را با خود حمل میکند که این فشار اضافی به مفاصل تحمیل شده و زمینه ساز تخریب زودرس است. انگار که یک وزنه سنگین 20 کیلیویی را دائما با خود حمل کنید. سنگینی اضافی
5- آرتروز در زنان و مردان
شیوع و میزان شدت آرتروز در زنان بیشتر است. یکی از این دلایل متفاوت بودن زوایای مفصلی زنان عنوان شده و دلیل دیگر ضعیف تر بودن عضلات زنان است. سبک زندگی نیز نقش مهمی در ابتلای زنان به آرتروز دارد، مثلا بارداری خود میتواند یک دلیل برای شیوع بیشتر آرتروز زنان باشد.
6- سابقه آسیب قبلی و آرتروز
وجود آسیبی که در گذشته به مفصل وارد شده است مانند سابقه زمین خوردن، تصادف، برخورد ناگهانی، آسیب ورزشی، پارگی تاندون، دررفتگی مفاصل و…، از عمر مفید مفصل میکاهد. لذا در صورتیکه یک ضایعه قدیمی در مفاصل یا بافت نزدیک به آن دارید، بهتر است بیشتر به سلامت مفاصل خود توجه کنید. علائم مفصل صدمه دیده خود را جدی بگیرید تا در سنین بالا تبدیل به آرتروز نشود. بر اساس معایناتی که از بیماران مبتلا به آرتروز در کلینیک فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد به عمل می آوریم اکثرا در سنین جوانی یک سابقه آسیب گزارش میکنند. بیماران مسن مبتلا به آرتروز از ابتدا مسن نبوده اند و در جوانی یا یکسری فعالیت بدنی سنگین و یا اشتباه انجام داده اند و یا دچار آسیبی بوده اند که بدلیل نداشتن درد زیاد با آن کنار آمده و حالا تبدیل به آرتروز مفصلی شده است.
فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد آماده ارائه این ارزیابی ها به بیماران میباشد
7- انواع فرم بدن و آرتروز
راستای استخوانی مفاصل، در میزان فشار وارده به آن اهمیت دارد، به عنوان مثال افرادی که قوس کمری بیشتری دارند به دلیل تماس بیشتر و نزدیکتر در مفاصل فاست ستون فقرات، شانس ابتلای بیشتری به آرتروز کمر دارند و یا افرادی که زانوی پرانتزی شکل دارند، خوردگی مفصل در سمت داخل زانوی شان به مراتب بیشتر است و سریعتر دچار آرتروز زانو میشوند.
توصیه مهم فیزیوتراپی آرامش سعادت آباد به بیمارانی که زوایای مفصلی نامناسبی دارند این است که پیش از آنکه سطوح مفصلی کاملا از بین بروند برای ارزیابی زوایای مفصلی و فرم بدنی خود به کلینیک فیزیوتراپی مراجعه کنند، با انجام تعدادی ورزش اصلاحی میتوان میزان لود وارده به مفصل را کاهش داد و بر طول عمر مفید آن افزود. لازم به یادآوری است که فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد آماده ارائه ارزیابی فرم بدنی به بیماران است. فرم بدنی علاوه بر اینکه بیمار را در معرض درد مفصل و آرتروز قرار میدهد بر ظاهر بدن هم بسیار اثرگذار است با اصلاح زوایای مفصلی میتوانید فرم بدنی زیبایی نیز داشته باشید.
انواع آرتروز چیست
آرتروز اولیه
این نوع آرتروز در افراد مسن و معمولا در دهه ششم زندگی دیده میشود. معمولا مشکل قدیمی در مفصل وجود نداشته و آرتروز به شکل تدریجی و با گذشت زمان ایجاد شده است. بیمار دچار درد و خشکی مفصل است و از صدا دادن مفاصل خود شکایت دارد.
آرتروز ثانویه
آرتروز ثانویه معمولا به دنبال وارد آمدن ضربات به مفصل و در سنین پایین دیده میشود. وارد آمدن ضربه، زمینه را برای تخریب سطوح مفصلی هموار کرده و از طول عمر مفصل میکاهد. آسیبی مانند پارگی تاندونی آسیب به رباط یا منیسک زانو، شکستگی نزدیک سطوح مفصلی بویژه شکستگی داخل مفصلی نمونه ای از اینگونه آسیبها است که میتواند بیمار را دچار آرتروز کند.
آرتروز در چه مفاصلی بیشتر دیده میشود؟
مفاصلی که در بدن عهده دار تحمل وزن هستند به علت وارد آمدن نیروهای مداوم بیشتر در معرض تخریب و فرسایش قرار دارند لذا مفاصل کمر، ران و زانو بیشتر به آرتروز مبتلا میشوند. آرتروز گردن، آرتروز شانه و آرتروز انگشت شست نیز رایج است.
علایم آرتروز
اولین ویژگی درد ناشی از آرتروز، شروع تدریجی و بی سر و صدا
درد، اولین علائم آرتروز
اولین مشخصه آرتروز، درد است. به گزارش مرکز فیزیوتراپی آرامش در سعادت آباد درد ناشی از آرتروز ویژگی هایی دارد که در تشخیص کمک کننده است. اولین ویژگی درد آرتروز، شروع تدریجی و بی سر و صدای آن است. معمولا بیمار سابقه یک درد خفیف را در مفصل مبتلا به آرتروز خود گزارش میکند که به مرور زمان افزایش پیدا کرده است. دومین مشخصه درد آرتروز، تشدید با فعالیت روزمره و کم شدن درد با استراحت است. البته در مراحل پیشرفته، بیمار در حالت استراحت هم از درد شکایت دارد طوری که درد مانع خواب راحت وی میگردد.
خشکی مفاصل، نشانه آرتروز
خشکی صبحگاهی عبارتی است که به سفتی مفصل پس از یک دوره بی حرکتی اطلاق میشود. همانطور که پیشتر هم اشاره شد، به دلیل آرتروز به دلیل کم شدن مایع مفصلی، انجام حرکات در مفصل مبتلا سخت میشود، بویژه اگر مفصل برای مدتی بدون حرکت مانده باشد. این حالت بخصوص در هنگام بیدار شدن از خواب که حرکت بدن به کمترین میزان خود رسیده است، احساس میشود. با شروع دوباره حرکات روزمره کم کم از میزان سفتی مفصلی کاسته میشود. بیشتر بیماران مبتلا به آرتروز به کلینیک فیزیوتراپی آرامش میگویند صبح هنگام برخواستن از تخت احساس سفتی در کمر و زانوی مان داریم. انگار مفصل مان از چوب است. اما با گذشت زمان و انجام حرکات روزانه از شدت خشکی مفصلی کم میشود.
ورم در اثر آرتروز
یکی دیگر از علایمی که در مفصل مبتلا به آرتروز دیده میشود، ورم است. یکی از دلایل ایجاد ورم این است که درد مانع از راه رفتن و فعالیت بیمار دچار آرتروز میشود و لذا مایع اضافی در پا تجمع می یابد. از طرفی آسیب به مفصل خود نیز موجب ایجاد ورم مفصلی میکند انگار در مفصل بیمار آب جمع شده است.
آرتروز و تغییر شکل مفصل
معمولا پس از آرتروز شکل طبیعی مفصل به علت رشد زواید استخوانی نابجا تغییر میکند. گاهی مفصل مبتلا به آرتروز نسبت به مفصل سالم سمت مقابل بزرگتر میشود. تمامی این عوامل بهمراه ورم مفصلی، میتواند راستای مفصلی را دستخوش تغییر کرده و زوایای طبیعی مفصلی را بهم بریزد. این حالت خود عاملی برای اعمال فشار بیشتر به مفصل و تسریع روند تخریب سطوح مفصلی است.
صدا دادن مفصل به تنهایی، بیانگر تخریب مفصل نیست
آرتروز و صدا دادن مفاصل
به دلیل آرتروز فاصله نرمال بین سطوح مفصلی از بین رفته است و غضروف مفصلی ضخامت سابق را ندارد، از طرفی مایع مفصلی نیز کم شده که همگی موجب تق تق کردن مفصل میشوند. توجه به این نکته حایز اهمیت است که صدا دادن مفصل به تنهایی، بیانگر تخریب مفصل نیست. صدا مفصلی تنها در صورت همراه شدن با سایر علایم یاد شده مهم هستند.
تشخیص قطعی آرتروز
متخصص فیزیوتراپی شما پس از معاینه و گرفتن شرح حال و بررسی علایم بالینی به تفسیر عکس رادیولوژی میپردازد، نکاتی مانند کاهش فضای بین مفصلی و شکل گیری زواید نابجای استخوانی در اطراف سطوح مفصل، سفیدتر دیده شدن استخوان های زیرین سطح مفصلی به دلیل تحمل فشار بیشتر از قبل و بهم ریختن راستای مناسب از دیگر نکاتی است که به تشخیص قطعی آرتروز کمک میکند. در مقاله آینده درباره پیشگیری از آرتروز و درمان قطعی آرتروز صحبت خواهیم کرد.